Teorainneacha ama chun imeachtaí coiriúla a thosú

Tá rialacha áirithe a bhaineann leis an uasthréimhse ama a cheadaítear idir an dáta a rinneadh coir agus an dáta deiridh ar féidir leis na Gardaí tús a chur le himeachtaí coiriúla. Mura raibh a leithéidí seo de theorainneacha ann agus gur cuireadh coir i do leith, d'fhéadfadh go mbeadh an choir seo ag cur isteach ort ar feadh tréimhse gan deireadh, agus gan fhios agat an raibh na Gardaí chun tú a ionchúiseamh nó nach raibh.

Cionta achomair

I gcás ciona achomair (cion a triaileadh sa Chúirt Dúiche os comhair bhreitheamh gan aon giúiré) ní mór do na Gardaí gearán a dhéanamh leis an gCúirt Dúiche taobh istigh de sé mhí den chion a bheith déanta. I measc na gcionta seo tá formhór Cionta Tráchta ar Bhóithre ar nós ró-luas, pairceáil neamhdhleathach agus cionta fógra muirir sheasta.

Cionta Indíotáilte

Deir Alt 7 den Acht um Cheartas Coiriúil 1951 (arna leasú ag Alt 177 den Acht um Cheartas Coiriúil 2006) nach mbaineann na teorainneacha ama a chuirtear ar fáil i gcomhair cionta achomair le cion indíotáilte is féidir a thriail go hachomair (tá an chion indíotáilte le triail ag breitheamh agus giúiré sa Chúirt Chuarda nó sa Phríomh-Chúirt Choiriúil). Go teicniúil, dá bhrí sin, níl aon teorainn ama ar thús a chur le himeachtaí i gcás chion indíotáilte mura gcuireann reachtaíocht ar leith ceann ar fáil.

Má tá moill rófhada ann ag ionchúiseamh ciona, áfach, is féidir leis an mbreitheamh cinneadh a dhéanamh gan an cás a éisteacht. Nuair atá an cinneadh seo á dhéanamh aige/aici, tógann an breitheamh san áireamh an baol go laghdódh an mhoill an seans atá agat triail chóir a fháil, mar shampla má chiallaíonn an mhoill nach bhfuil fáil ar phríomh fhinnéithe níos mó chun fianaise a thabhairt nó dá bhféadfadh an mhoill cur isteach ar an gcuimhne a bhí acu den méid a tharla.

Teorainneacha ama speisialta

Baineann an teorainn ama ginearálta de 6 mhí chun tús a chur le himeachtai, a luadh thuas, le formhór cionta a láimhseáiltear sa Chúirt Dúiche. Tá eisceachtaí áirithe leis seo, áfach. Mar gheall ar chineál agus deacracht imscrúdaithe i gcás chionta ar leith agus dóthain fianaise a bhailiú chun tús a chur le himeachtaí, baineann teorainneacha ama speisialta leo faoin dlí. Seo a leanas samplaí de na cionta sin:

• Faoi na hAchtanna Raidio-Thelegrafaíochta, is féidir le An Post tús a chur le himeachtaí i gcomhair teilifiseáin gan ceadúnas ag tréimhse ar bith taobh istigh de 12 mhí ó dháta an chiona.
• Faoi Acht na dTithe (Forálacha Ilghnéitheacha) 1992 is féidir tús a chur le himeachtaí maidir le cion ag tréimhse ar bith taobh istigh de 2 bhliain ó dháta an chiona.
• I gcás cionta faoi na hAchtanna Ioncaim, is féidir tús a chur le himeachtai taobh istigh de 10 mbliana ó dháta an chiona.
• I gcomhair cionta faoi na hAchtanna Custaim, is féidir tús a chur le himeachtaí taobh istigh de 3 bliana ó dháta an chiona.

An t-am a ríomh

Go hiondúil, má fhaigheann tú toghairm agus go lorgaíonn tú comhairle dlí, seiceálann do dhlíodóir na dátaí ar an toghairm chun a chinntiú gur chuir na Gardaí isteach ar an toghairm taobh istigh den teorainn ama atá ceadaithe. Má rinneadh an t-iarratas taobh amuigh den teorainn ama, caithfear an cás amach as an gcúirt.

Is é an dáta ríthábhachtach ná an dáta a ndéanann na Gardaí an gearán le breitheamh na Cúirte Dúiche nó an dáta a ndéanann siad iarratas chuig an gcléireach cúirte cuí chun toghairm a eisiúint, seachas an dáta ar eisíodh an toghairm ná an dáta ar seirbheáladh an toghairm ortsa.

Is é an dáta ríthábhachtach eile ná an dáta a rinneadh an cion. I bhformhór cásanna, bíonn sé seo an-soiléir, mar shampla i gcás tiomána ró-thapa nó gadaíochta.

Tá ciontaí áirithe atá beagán difriúil, áfach. Sampla de seo ná nuair a stopann na Gardaí tú agus tú ag tiomáint ar an 1 Eanáir agus go n-iarrtar do theastas mótarárachais ort. Mura dtaispeánann tú láithreach bonn é, tá 10 lá agat chun é a thabhairt isteach chuig stáisiún Garda ar bith de do rogha féin. Má theipeann ort é a thabhairt i láthair taobh istigh de 10 lá ansin tá cion déanta agat. Níl an cion seo curtha i gcrích go dtí tar éis dhul in éag an tréimhse 10 lá seo, agus ní bhíonn an lá a stopadh tú á chomhaireamh mar cheann den 10 lá seo. Mar sin, sa chás seo is é an 12 Eanáir an dáta ríthábhachtach.