Deontas um Chúnamh Tithíochta do Dhaoine Scothaosta

Is le haghaidh deisiúcháin riachtanacha atá an Deontas Cúnaimh Tithíochta Scothaosta chun riocht tí daoine scothaosta a feabhsú ionas gur féidir leo leanúint ar aghaidh ag cur fúthu ann. Tá sé dírithe ar dhaoine atá 66 bliana d'aois agus níos sine, a bhfuil cónaí orthu i ndroch-choinníollacha tithíochta. I gcásanna cruatain dáiríre, áfach, féadfaidh an t-údarás áitiúil cabhrú le daoine daoi 66 bliana d'aois.

Ma tá míchumas ort agus gur gá do theach a oiriúnú chun é a dhéanamh níos inrochtana, d'fhéadfadh go mbeadh an Deontas Oiriúnaithe Tithíochta do Dhaoine faoi Mhíchumas nó an Scéim Deontais Áiseanna Soghluaisteachta níos oiriúnaí duit. Is iad na húdaráis áitiúila a riarann na deontais seo go léir.

Tá an deontas le haghaidh deisiúcháin riachtanacha chun gur féidir le duine scothaosta leanúint ar aghaidh ag maireachtáil ina dteach.

I measc na ndeisiúchán riachtanach tá:

• An díon a dheisiú nó a athsholáthar
• An sreangú leictreach a uasghrádú
• Na fuinneoga agus doirse a dheisiú nó a athsoláthar
• Teas lárnach a sholáthar

Ba cheart duit seiceáil le d'údarás áitiúil féachaint cad iad na cineálacha deisiúcháin a chlúdóidh siad.

Íoctar an deontas seo de réir tástála acmhainne as obair riachtanach ar thithe príobháideacha ina bhfuil an duine scothaosta:

• A bhfuil úinéireacht an tí, nó
• Tá sé de cheart aige cónaí sa teach ina ndéanfar an obair

Déantar d'ioncam teaghlaidh iomlán a mheasúnú le fáil amach an gcáilíonn tú don deontas agus cén leibhéal cúnaimh is féidir leat a fháil.

Is ionann ioncam teaghlaigh agus an t-ioncam bliantúil a thuileann:

• Gach duine fásta atá ina gcónaí sa bhaile os cionn 23 bliana d'aois (nó os cionn 18 agus nach bhfuil in oideachas lánaimseartha)
• Úinéir cláraithe na maoine agus a gcéile. (Ní bhreathnaítear ar an ioncam seo má tá do theach ar cíos ó thiara talún, arna sholáthar ag comhlacht ceadaithe tithíochta (AHB) nó ina áit chónaithe phobail.)

Ní chuirtear na nithe seo a leanas san áireamh agus d'ioncam teaghlaigh á ríomh:

• €5,000 do gach ball den teaghlach faoi 18 mbliana d'aois
• €5,000 do gach ball den teaghlach idir 18 agus 23 bliain d'aois agus in oideachas lánaimseartha
• €5,000 má tá gaol ag tabhairt aire lánaimseartha don duine dá bhfuil an deontas
• Sochar Cúramóra
• Liúntas Cúramóra
• Deontas Tacaíochta do Chúramóirí
• Sochar Linbh
• Íochaíocht Teaghlaigh Oibre
• Liúntas Cúraim Bhaile
• Liúntas Breosla
• Pacáiste Sochair Teaghlaigh
• Liúntas Maireachtála Aonair
• Deontas Cúraim Altrama

Clúdaíonn an deontas cuid de chostas na hoibre a theastaíonn, ach ní chumhdaíonn sé seo ar fad. Braitheann an méid airgis a gheobhaidh tú ar d'ioncam comhlán teaghlaigh don bhliain chánach roimhe sin tar éis aon neamhaird agus asbhaintí a chur i bhfeidhm. Is é an t-uasdeontas atá ar fáil ná 8,000 nó 95% de chostas na hoibre atá ceadaithe ag d'údarás áitiúil.

Tá an t-uasdeontas seo de 95% ar fáil do dhaoine a bhfuil ioncam bliantúil teaghlaigh níos lú ná €30,000 acu. Laghdaíonn sé seo go 30% dóibh siúd a bhfuil ioncam bliantúil teaghlaudh de €50,001 acu go €60,000. Léiríonn an tábla seo a leanas na rátaí reatha.

Mar shampla

Mas é d'ioncam teaghlaigh don bhliain chánach roimhe seo ná €45,000 tar éis na neamhairdeanna agus na n-asbhaintí a chur i bhfeidhm, is ionann do dheontas agus 50% de chostais na hoibre go huasmhéid de €4,000. Ciallaíonn sé seo má chosnaíonn an obair ar an teach €10,000 lena n-áirítear CBL, nach mbeidh sa deontas ach €4,000 agus ní €5,000.

Níl deontas ar fáil má tá ioncam an teaghlaigh níos mó ná €60,000, tar éis na neamhairdeanna agus na hasbhaintí a chur i bhfeidhm.

Chun iarratas a dhéanamh ar an Deontas Cúnaimh Tithíochta do Dhaoine Scothaosta ní mór duit an fhoirm iarratais a chomlánú agus fianaise agus doiciméid tacaíochta áirithe a sholáthar.

Ní mór duit fianaise a sholáthar:

• De d'ioncam comhlán teaghlaigh don bhliain chánach roimhe sin
• Go bhfuil an Cháin Mhaoine Áitiúil (CMA) do do theach in ord
• Go bhfuil do chúrsaí cánach cothrom le dáta

Beidh ort eolas breise a chur isteach freisin ag brath ar an gcineál deisiúcháin a bheidh uait. Más gá duit:

• Deisiúcháin díonta, ba chóir duit litir a chur isteach ó do chuideachta árachais ag rá nach bhfuil na deisiúcháin seo clúdaithe faoi do pholasaí
• Chun an sreangú leictreach i do theach a uasghrádú, ba cheart duit tuairisc ó leistreoir a chur san áireamh ag cur síos ar na deisiúcháin is gá. Ní mór don leictreoir seo a bheith cláraithe le Safe Electric.
• Chun córas téimh lárnaigh atá ann cheana a athsholáthar, ba cheart duit tuairisc ó chonraitheoir teasa a chur san áireamh ag rá go bhfuil an córas téimh atá ann cheana féin 'ó chóiriú ná deisiú eacnamaíoch'. Ciallaíonn sé seo go bhfuil sé níos costéifeachtaí an córas téimh a athsholáthar ná é a dheisiú.

Níl aon doiciméad leighis ag teastáil uait don deontas seo, toisc go bhfuil sé bunaithe ar riocht do thí, agus ar chomh práinneach is atá na deisiúcháin. Mar sin féin, má tá d'iarratas práinneach mar gheall ar riocht leighis, beidh ar do dhoctúir an chuid den fhoirm iarratais ar Theastas Dochtúra a chomlánú.

Is féidir leat an fhoirm iarratais a íoslódáil ó gov.ie nó ó shúiomh Greasáin d'údarás áitiúil. Is féidir leat an fhoirm a fháil ó d'údarás áitiúil freisin. Úsáidtear an fhoirm iarratais seo chun cur isteach ar 3 dheontas éagsúla ata ar fáil do dhaoine scothaosta agus do dhaoine faoi mhíchumas chun a dtithe a oiriúnú. Don deontas seo, ní mór duit na codanna den fhoirm don Deontas Cúnaimh Tithíochta do Dhaoine Scothaosta a chomhlánú.

Tá faisnéis mhionsonraithe ar an bhfoirm faoi choinníollacha na scéime agus seicliosta doiciméad nah mór duit a chur san áireamh. Is féidir leat dul i dteagmháil freisin le Rannóg Tithiochta d'údarás áitiúil chun tuilleadh eolais a fháil faoi na rialacha incháilitheachta i do cheantar, a d'fhéadfadh a bheith difriúil leo siúd i limisteir údaráis áitiúil eile.

Nuair a fhaigheann an t-údarás áitiúil d'iarratas, déanfaidh siad:

• Déan athbhreithniú ar d'iarratas lena chinntiú go bhfuil sé iomlán
• Sceidealaigh teicneoir chun cuairt a thabhairt ar do theach féachaint an bhfuil sé indéanta an obair a dhéanamh
• Scríobh chugat chun a chur in iúl duit ar éirigh le d'iarratas agus an méid a bhfuil tú ceadaithe dó. (Ní íocfar an deontas má thosaíonn tú ag obair sula bhfaigheann tú ceadú an deontais.)
• Iarr ort eolas a sheoladh ón gconraitheoir atá ag déanamh na hoibre. Áirítear leis seo meastachán don obair agus uimhir thagartha cánach an chonraitheora.
• Iarr ar na sonraí cuntas bainc a n-íocfar an deontas isteach nuair a bheidh an obair críochnaithe

Mura n-éiríonn le d'iarratas ar an deontas, féadfaidh tú an cinneadh a achomharc. Caithfidh an t-achomharc a hbeith i críbhinn agus a mhíniú go soiléir cén fáth a bhfuil achomharc á dhéanamh agat. Ní mór duit an t-achomharc a dhéanamh laistigh de 3 seachtaine ón gcinneadh. Déanfaidh oifigeach údaráis áitiúil nach raibh baint aige leis an mbunmheasúnú an t-achomharc seo ansin agus rachaidh sé i dteagmháil leat leis an toradh. D'fhéadfadh go dtógfaidh sé seo suas le 6 seachtaine.

An obair a dhéanamh go sábháilte

Faoi Rialacháin a rialaíonn sábháilteacht, sláinte agus leas ag an obair, ni mór d'úinéirí tí a chinntiú go ndéanann daoine inniúla obair thógála ar a dteach. Tá Treoir úsáideach d'Úinéirí Tí: Obair thógála a dhéanamh go sábháilte (pdf) agus roinnt Ceisteanna Coitianta foilsithe ag an Údarás Sláinte agus Sábháilteachta.