Tithe máithreacha agus leanaí

Bunaíodh an Coimisiún Imscrúdúcháin Árais Máithreacha agus Naíonán i bhFeabhra 2015 leis an méid a tharla do mhná agus leanaí in árais mháithreacha agus naíonán agus in institiúidí cónaithe contae in Éirinn idir 1922 agus 1998 a imscrúdú agus a thabhairt le fios. Leagadh amach na téarmaí tagartha don Choimisiún san ordú lenar bunaíodh an Coimisiún, I.R. Uimh. 57 de 2015.

Chuir an Coimisiún a thuarascáil deiridh faoi bhráid an Aire an 30 Deireadh Fómhair 2020. Foilsíodh é an 12 Eanáir 2021. Is féidir leat tuarascálacha eatramhacha a d’fhoilsigh an Coimisiún, tuarascáil iomlán, agus Moltaí Thuarascáil Deiridh an Choimisiúin Imscrúdúcháin a léamh. Scaoileadh an Coimisiún an 28 Feabhra 2021.

D’eisigh an Taoiseach leithscéal Stáit sa Dáil do mharthanóirí an 13 Eanáir 2021.

D’fhoilsigh an Rialtas Plean Gníomhaíochta do Mharthanóirí agus d’Iarchónaitheoirí in Árais Mháithreacha agus Naíonán agus Institiúidí Cónaithe Contae (pdf) an 16 Samhain 2021. Leagtar amach ann 22 gníomh agus freagairt don tuarascáil i measc téamaí éagsúla. Áirítear leis na gníomhartha seo:

• Teacht ar eolas pearsanta
• Cuimhneachán
• Aitheantas aisiríoch
• Adhlacadh maorga

Síníodh an tAcht um Fhaisnéis Bhreithe agus Rianú, 2022 (pdf) isteach sa dlí an 30 Meitheamh 2022. Bronnann an tAcht seo an ceart ar dhaoine uchtaithe, daoine a cuireadh chun cónaí le daoine eile, nó a rugadh in Áras Máithreacha agus Naíonán nó in Institiúid Chónaithe Contae, nó daoine ar cláraíodh a mbreitheanna go neamhdhleathach, na rudaí seo a leanas a fháil:

• A dteastas breithe
• Eolas faoina mbreith, a luathshaol agus a gcúram
• Eolas leighis a bhaineann lena stair féin leighis, nó le stair leighis ghaoil ghéinitigh atá tábhachtach maidir le sláinte an duine a chothú nó a bhainistiú

Tá láithreán gréasáin tiomnaithe, birthinfo.ie, bunaithe chun treoracha a thabhairt faoi conas a dhéantar iarratas ar eolas agus taifid bhreithe agus luathshaoil. Cuirtear eolas ar fáil freisin faoi conas cur isteach ar sheirbhís rianaithe más mian leat gaol breithe a aimsiú agus teagmháil a dhéanamh leo.

Faomhadh moltaí an 29 Márta 2022 d’Ionad Náisiúnta Taighde agus Cuimhneacháin. Beidh na nithe seo a leanas san Ionad Náisiúnta:

• Músaem agus spás taispeántais
• Ionad taighde agus taisclann taifead a bhaineann le tráma institiúide san 20ú haois, a bheidh mar chuid den Chartlann Náisiúnta, agus
• Áit mhachnaimh agus chuimhneacháin

Tá Scéim Deontais Comórtha (pdf) ar fáil agus soláthrófar cistiú a mhéid le €2,500 d’eagraíochtaí a dhéanann ionadaíocht d’institiúidí a d’imscrúdaigh an Coimisiún Imscrúdúcháin ar mian leo imeachtaí comórtha a eagrú. Glaoigh ar 01-647 3200 nó seol ríomhphost chuig commemorativegrantscheme@equality.gov.ie chun teacht ar eolas breise.

Is féidir le hiarchónaitheoirí tithe máithreacha agus leanaí aitheantas aisiríoch a fháil trí:

● Comhairleoireacht (ar fáil láithreach), glaoigh ar HSE Live ar 1800 817 517 (8rn – 8in, Luan go hAoine, 9rn – 5in, Dé Sathairn) nó cuir glaoch ar an tSeirbhís Náisiúnta Comhairleoireachta go díreach (9.30rn – 5in, Luan go hAoine)

● Cárta leighis feabhsaithe

● Seirbhísí tacaíochta idirchaidrimh le hothair

● Scéim Íocaíochta maidir le hInstitiúidí Máithreachais agus Naíonán

Scéim Íocaíochta maidir le hInstitiúidí Máithreachais agus Naíonán

Síníodh an tAcht um Scéim Íocaíochta maidir le hInstitiúidí Máithreachais agus Naíonán 2023 ar an 11 Iúil 2023. Níl an scéim oscailte fós le haghaidh iarratas, áfach. Osclófar Scéim Íocaíochta na nInstitiúidí Máthair agus Leanbh le haghaidh iarratas ar 20 Márta 2024.

Leagtar amach san Acht na critéir incháilitheachta le haghaidh na n-íocaíochtaí agus na seirbhísí sláinte (seirbhísí feabhsaithe cárta leighis agus tacaíochta idirchaidrimh le hothair) atá ar fáil do ghrúpaí áirithe daoine a bhí ina gcónaí in institiúidí máithreacha agus leanaí agus tithe contae.

Beidh 2 chineál íocaíochta airgeadais ann:

● Íocaíocht ghinearálta chun aitheantas a thabhairt don am a chaitear san institiúid, coinníollacha crua, mí-úsáid mhothúchánach agus foirmeacha eile mí-úsáid, stiogma agus tráma a d'fhulaing tú agus tú ina chónaí in institiúid mháthair agus leanbh nó in institiúid bhaile contae

● Íocaíocht a bhaineann le hobair (más ábhartha)

Leagann an tAcht síos freisin:

● Na hinstitiúidí atá san áireamh sa Scéim (Sceideal 1 den Acht)

● Íocaíocht cháilithe do leanbh bunaithe ar líon na laethanta ina chónaí in institiúid cháilitheach (Sceideal 2 den Acht)

● Íocaíocht cháilithe do mháthair bunaithe ar líon na laethanta ina chónaí in institiúid cháilitheach (Sceideal 3 den Acht)

Cuimsíonn an tAcht próiseas achomhairc d'iarratasóirí freisin.

Déanfar an leathanach seo a nuashonrú nuair a fhógraítear tuilleadh sonraí.

Idir an dá linn, is féidir leat Scéim Íocaíochta maidir le hInstitiúidí Máithreachais agus Naíonán: Freagraí ar do chuid ceisteanna a léamh, a d'fhoilsigh an Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige.

Síníodh an tAcht um Adhlacthaí Institiúide, 2022 isteach sa dlí an 13 Iúil 2022. Foráiltear san Acht d’iarsmaí a thochailt, a dhí-adhlacadh agus, sa chás gur féidir, a shainaithint (sa chás gur féidir) nuair a rinneadh adhlacthaí míchuí ag suíomhanna iar-árais mháithreacha agus naíonán.

Déanfar aon iarsmaí a dhí-adhlacadh agus a adhlacadh athuair agus cuirfear adhlacadh maorga agus le meas ar siúl dóibh.

Tá obair ar bun faoi láthair le hOifig neamhspleách a bhunú chun idirghabháil a stiúradh agus a bhainistiú (faoin Acht) ag suíomh an iar-Áras Máithreacha agus Naíonán ag Tuaim, Contae na Gaillimhe. Tá súil leis go dtosófar tochailtí ar scála iomlán go luath in 2023

Chun teacht ar eolas breise, tabhair cuairt ar Árais Mháithreacha agus Naíonán agus Institiúidí Cónaithe Contae. Le nuashonruithe a fháil ón Roinn Leanaí, Comhionannais, Míchumais, Lánpháirtíochta agus Óige, seol ríomhphost chuig motherandbabyhomes@equality.gov.ie agus iarr go gcuirfear san áireamh thú ina liosta seoltaí.

Tá Líne Eolais na Roinne ar fáil freisin trí ghlaoch ar 01-647 3200, ó Luan go hAoine, idir 9.30am agus 5.30pm do dhaoine a bhfuil eolas á lorg acu ar árais mháithreacha agus naíonán agus institiúidí cónaithe contae.