Pinsean Easláinte

Is íocaíocht sheachtainiúil é Pinsean Easláinte do dhaoine nach féidir leo oibriú mar gheall ar bhreoiteacht fhadtéarmach nó ar mhíchumas agus atá cumhdaithe ag árachas sóisialach (ÁSPC).

Aistrítear thú go huathoibríoch ag aois 66 bliain go dtí an Pinsean Stáit (Ranníocach) ar an ráta iomlán.

Tá Pinsean Easláine inchánach.

Is féidir leat páirt a ghlacadh sa scéim Saorthaistil le Pinsean Easláine. Is féidir leat sochair bhreise leasa shóisialaigh a fháil, cosúil leis an bPacáiste Sochair Teaghlaigh.

Chun cáiliú do Phinsean Easláine, caithfidh tú an dá riail seo a leanas a shásamh:

• Rialacha Árachais Shóisialaigh (ÁSPC) – féach thíos
• Rialacha leighis – féach thíos

Rialacha árachais shóisialaigh (ÁSPC)

Ní chuirtear ach ranníocaíochtaí ÁSPC ag Aicme A, E, H agus S san áireamh do Pinsean Easláine. Tá formhór na bhfostaithe cumhdaithe ag Aicme A.

Ina theannta sin, caithfidh go bhfuil líon áirithe ranníocaíochtaí ÁSPC íoctha agat le Pinsean Easláine a fháil.

Le Pinsean Easláine a fháil, caithfidh go ndearna tú:

• 260 ranníocaíocht ÁSPC (5 bliana) a íoc
• 48 seachtain de ranníocaíochtaí ÁSPC íoctha nó creidiúnaithe a íoc sa bhliain dheireanach nó sa dara bliain chríochnaithe dheireanach roimh dháta tosaithe d’éagumais bhuain oibre. Déanann an Roinn Coimirce Sóisialaí (an RCS) cinneadh faoin dáta tosaithe. Is gnách go mbíonn an dáta tosaigh tar éis nach raibh tú in ann oibriú ar feadh bliain amháin. Ach is féidir leis maireachtáil ar feadh níos lú ná bliain má bhíonn tú éagumasach go buan chun oibre ar feadh an tsaoil.

Má theastaíonn uait go n-íoctar do ranníocaíochtaí árachais shóisialaigh i mballstát eile an AE/LEE le cabhrú leat cáiliú, caithfidh go ndearnadh do ranníocaíocht dheireanach in Éirinn. Is féidir leat níos mó a léamh faoi ranníocaíochtaí árachais shóisialaigh a rinneadh in áiteanna thar lear a shuimiú le chéile.

Ní féidir leat ranníocaíochtaí saorálacha a úsáid leis na rialacha ÁSPC a shásamh.

Rialacha leighis

Le Pinsean Easláine a fháil, caithfidh tú na rialacha ÁSPC a shásamh agus caithfidh nach féidir leat obair a dhéanamh mar gheall ar bhreoiteacht nó míchumas.

Leis na rialacha leighis a shásamh:

• Caithfidh go raibh tú neamhábalta chun oibriú go buan ar feadh ar a laghad 12 mhí agus gur dóchúil go mbeidh tú neamhábalta chun oibriú ar feadh 12 mhí sa bhreis, ar a laghad (ceadaítear duit Sochar Breoiteachta nó Liúntas Míchumais a bheith á fháil agat i rith an ama sin).

Nó

• Caithfidh go raibh tú neamhábalta chun oibriú go buan (i gcásanna áirithe de bhreoiteacht nó míchumas tromchúiseach, is féidir leat aistriú go díreach ó íocaíocht leasa shóisialaigh eile nó ó do phost go dtí Pinsean Easláine).

Déanfaidh Oifigeach Breithiúnachta sa RCS cinneadh faoi cibé acu an sásaíonn nó nach sásaíonn tú na rialacha ÁSPC do Phinsean Easláine.

Pinsean Easláine agus obair

Ní féidir leat obair íoctha a dhéanamh agus Pinsean Easláine a fháil.

Más mian leat filleadh ar obair nó ar fhéinfhostaíocht, b’fhéidir go mbeidh tú in ann a aistriú go dtí Sochar Cumais Pháirtigh (SCP). Cáileoidh tú do Shochar Cumais Pháirtigh má mheastar go bhfuil an srian ar do chumas chun obair a dhéanamh measartha, tromchúiseach, nó trom.

Oideachas agus oiliúint

Más mian leat tabhairt faoi chúrsa oideachais nó cúrsa oiliúna agus do Phinsean Easláine a choimeád, caithfidh tú teagmháil a dhéanamh leis an Rannóg Pinsean Easláine agus cead scríofa a fháil sula dtosaíonn tú.

Is féidir leat méadú a fháil ar d’íocaíocht do dhuine fásta cleithiúnach, ach braithfidh sé ar a n-ioncam.

Is féidir leat méadú a fháil ar d’íocaíocht do chleithiúnaí linbh. Ní bhfaighidh tú méadú ar d’íocaíocht do chleithiúnaí linbh má tá ioncam breis agus €400 sa tseachtain ag do chéile, páirtnéir sibhialta nó comháitritheoir. Gheobhaidh tú méadú ar leathráta do leanbh má thuilleann do chéile, páirtnéir sibhialta nó comháitritheoir idir €310 agus €400 sa tseachtain. Ní bhaineann seo ach le héilimh a rinneadh i ndiaidh an 5 Iúil 2012.

Cáin agus Pinsean Easláine

Foinse inchánach ioncaim é Pinsean Easláine. Cuireann an RCS na Coimisinéirí Ioncaim ar an eolas go bhfuil Pinsean Easláine á fháil agat agus cuireann sé an méid atá á fháil agat in iúl dóibh.

Le hiarratas a dhéanamh ar Phinsean Easláine, líon an fhoirm iarratais ar Phinsean Easláine (INV1) (pdf). Is féidir leat foirm a fháil ó d’Ionad Intreo nó d’Oifig Bhrainse Leasa Shóisialaigh.

Féadfaidh tú cáiliú do Liúntas Leasa Forlíontach fad a bhíonn tú ag feitheamh le próiseáil d’éilimh ar Phinsean Easláine. Íocaíocht ar a ndéantar tástáil mhaoine é LLF.I dtástáil mhaoine, déanann an Roinn Coimirce Sóisialaí scrúdú ar na foinsí ioncaim go léir atá agat. Le LLF a fháil, caithfidh go mbíonn d’ioncam faoi bhun méid áirithe.

Ag aistriú ó Shochar Breoiteachta go Pinsean Easláine

Má bhí Sochar Breoiteachta á fháil agat ar feadh 468 lá, déanfaidh an RCS measúnú leighis ort lena dheimhniú an gcáilíonn tú go fóill do Shochar Breoiteachta agus má shásaíonn tú na critéir leighis do Phinsean Easláine. I ndiaidh an mheasúnaithe, is féidir foirm iarratais IP (INV2) a sheoladh chugat.

Ní chuireann seo stop ort iarratas a dhéanamh ar Phinsean Easláine ar an ngnáthbhealach trí úsáid a bhaint as foirm iarratais (INV1).

Is féidir leat cabhair a fháil leis an bhfoirm seo a líonadh ó d’Ionad um Fhaisnéis do Shaoránaigh áitiúil, Ionad Intreo nó d’Oifig Bhrainse Leasa Shóisialaigh áitiúil.

Achomhairc

Má cheapann tú go ndearnadh Pinsean Easláine a dhiúltú duit go héagórach nó mura bhfuil tú sásta faoi chinneadh a rinne Oifigeach Breithiúnachta, is féidir leat an cinneadh seo a achomharc.