Forbhreathnú ar fhiachas fadhbach

Má tá airgead dlite agat do dhuine agus mura féidir leat na haisíocaíochtaí a dhéanamh, déantar fadhb den fhiachas, amanna. Má tá tú sa chás seo, b’fhéidir go mbeidh an méid seo a leanas i gceist:

• Ní éiríonn leat íocaíochtaí a dhéanamh agus seolann creidiúnaithe litreacha chugat
• Faigheann tú airgead ar iasacht le billí a íoc agus cuid de do riaráistí a íoc
• Tá gealltanais á ndéanamh agat suimeanna míréasúnta a íoc
• Cuirfear tús le caingean dlí i do leith

Is tábhachtach dul i mbun gnímh chun déileáil le d’fhiachais agus stop a chur leis an gcás éirí níos measa. Mar shampla, mura dtosaíonn tú le smacht a fháil ar d’fhiachais, d’fhéadfadh do chreidiúnaithe dul go dtí an chúirt agus d’fhéadfaidís d’áit chónaithe a athshealbhú ar deireadh thiar. D’fhéadfadh seo tarlú fiú mura bhfuil aon mhorgáiste á íoc agat ar d’áit chónaithe nó má tá d’íocaíochtaí morgáiste cothrom le dáta.

Seirbhís saor in aisce agus rúnda í an tSeirbhís Bhuiséadta agus Chomhairle Airgid (an SBCA) do dhaoine a bhfuil fadhbanna acu le bainistíocht airgid agus fiachas. Is féidir leis an SBCA cabhrú leat do roghanna a fhiosrú agus déileáil le d’fhiachas ar bhealach córasach. Cuireann a láithreán gréasáin, mabs.ie, eolas agus acmhainní ar fáil.

Is féidir leat úsáid a bhaint as an uirlis Mo Scrúdú Airgeadais (‘My Financial Healthcheck’) mar phointe tosaigh leis an eolas, comhairle agus tacaíocht cheart a aimsiú.

D’airgead a bhainistiú: Is féidir leis an SBCA cabhrú leat d’airgead a bhainistiú agus leanúint ag íoc as do bhillí. Is féidir leat úsáid a bhaint as an uirlis Mo Bhuiséad chun cabhrú leat plean buiséid a dhéanamh. Cuireann an SBCA leideanna faoi d’airgead a bhainistiú ar fáil freisin chun gur féidir leat an leas is mó a bhaint as d’airgead.

Déileáil le creidiúnaithe: Chomhaontaigh an SBCA le prótacal le Cónaidhm Bhaincéireachta agus Íocaíochtaí na hÉireann (BPFI). Gheall na hiasachtóirí a chláraigh leis an bprótacal chun oibriú le comhairleoirí airgid an SBCA le cabhrú le custaiméirí lena bhfadhbanna fiachais agus le comhaontú ar phlean inbhuanaithe aisíocaíochtaí. Ceadaíonn an prótacal idir an SBCA agus BPFI (pdf) fiachas áirithe a dhíscríobh, ar lánrogha an iasachtóra. Ní bhaineann sé le fiachas morgáiste. Is féidir leat níos mó a léamh inár gcáipéis ar Cheisteanna Coitianta faoin bprótacal.

Is féidir leis an SBCA cabhrú leat comhaontú a dhéanamh ar phlean inbhuanaithe aisíocaíochta le do chreidiúnaithe eile nár chláraigh leis an bprótacal.

Teacht ar roghanna dócmhainneachta pearsanta: Tá gach seirbhís an SBCA cláraithe mar Idirghabhálaithe Faofa le Seirbhís Dócmhainneachta na hÉireann (SDÉ) agus is féidir leo thú a thabhairt tríd an bpróiseas chun Fógra um Fhaoiseamh Fiachais a fháil más réiteach cuí seo duit. Is féidir leis an SBCA comhairle a chur ort freisin faoi conas teacht ar na roghanna eile dócmhainneachta pearsanta – féach thíos.

Déileáil le riaráistí morgáiste: Cuireann an SBCA comhairleoirí Riaráistí Morgáiste Tiomnaithe (RMT) ar fáil ar féidir leo sainchomhairle neamhspleách a sholáthar duit má tá deacracht agat le riaráistí morgáiste. Is féidir le comhairleoirí RMT cabhrú leat a dheimhniú cén saghas seirbhísí airgeadais, dócmhainneachta nó dlí a theastaíonn uait agus cabhraíonn siad leat teacht orthu.

Tá baint ag an SBCA le tacaíocht riaráistí morgáiste saor in aisce a sholáthar do dhaoine mar chuid den scéim Abhaile. Is féidir le Abhaile tacaíocht agus comhairle airgeadais agus dlí a chur ar fáil.

Teagmháil a dhéanamh leis an SBCA: Is féidir leat glaoch ar Líne Chabhrach an SBCA trí ghlaoch ar 0818 07 2000, idir 9am agus 8pm, ó Luan go hAoine. Is féidir leat iarraidh ar aisghlaoch, ríomhphost a sheoladh chuig helpline@mabs.ie nó coinne a dhéanamh freisin le casadh le comhairleoir i bpearsan i gceann de líonra oifigí an SBCA ar fud na tíre.

Tá 3 rogha dócmhainneachta pearsanta ar fáil do dhaoine nach bhfuil an acmhainn acu íoc as a bhfiachais phearsanta agus mhorgáiste.

Déanann Seirbhís Dócmhainneachta na hÉireann (SDÉ) na próisis réitigh fiachais seo a riar.

Cuireann SDÉ an láithreán gréasáin backontrack.ie ar fáil freisin, a chuireann eolas ar fáil ar na roghanna dócmhainneachta agus ar dhéileáil le fiachas. Is féidir leat úsáid a bhaint as an láithreán gréasáin le haisghlaoch a iarraidh, nó is féidir leat glaoch ar líne chabhrach SDÉ ar (01) 764 4200 ó 9am go 6pm, ó Luan go hAoine.

Cuireann an SBCA Uirlisí Airgid ar fáil ar féidir leo cabhrú leat:

• D’airgead a bhainistiú
• A dheimhniú an bhfuil deacracht agat agus cá féidir leat cabhair a fháil
• Plean a dhéanamh le déileáil le fiachais

Is féidir leat úsáid a bhaint as an uirlis Mo Bhuiséad chun cabhrú leat plean buiséid a dhéanamh. Taispeánann sé duit cé mhéid airgid atá á thuilleamh agat agus á chaitheamh agat i rith bliain amháin agus taispeánann sé cé mhéid a bhíonn fós agat nó cén t-easnamh a bhíonn agat. Cuireann an SBCA comhairle ar fáil ar d’airgead a bhainistiú chun gur féidir leat an leas is mó a bhaint as.

Mura bhfuil tú cinnte cibé acu an bhfuil nó nach bhfuil deacracht airgeadais agat go fóill, is féidir leat úsáid a bhaint as uirlis an SBCA Mo Scrúdú Airgeadais (‘My Financial Healthcheck’) chun teacht ar an eolas, an chomhairle agus an tacaíocht a theastaíonn uait.

Más mian leat plean a dhéanamh chun dul i ngleic le fiachas amháin nó níos mó, is féidir leat úsáid a bhaint as uirlis an SBCA M’Íomhá Iomlán Airgeadais (‘My Full Financial Picture’). Taispeánann sé cé mhéid airgid atá á thuilleamh agat agus á chaitheamh agat agus cé mhéid a bhíonn fós agat nó an t-easnamh a bhíonn agat chun íoc as billí agus fiachais. Tá spás ar fáil ann le billí, creidmheas, sócmhainní agus fiachais a chur i dtaifead, a thugann figiúr iomlán fiachais duit.

Cabhróidh an t-eolas a bhailíonn tú leis na huirlisí seo leat na chéad chéimeanna eile a chur díot.

Is féidir leat léamh faoi na 5 chéim is féidir leat a ghlacadh chun dul i ngleic le d’fhiachas.

Tá saghsanna éagsúla d’fhiachas ann, morgáistí, iasachtaí, rótharraingtí, cártaí creidmheasa agus comhaontuithe fruilcheannaigh san áireamh. Tá roinnt fiachas, mar shampla, morgáistí, urraithe. Ciallaíonn seo go n-úsáidtear earraí nó réadmhaoin, cosúil le d’áit chónaithe, de ghnáth, mar urrús sa chás nach n-íoctar an fiachas. Is féidir eolas breise a fháil faoi na saghsanna fiachais agus na focail a úsáidtear faoi fhiachas inár ngluais téarmaí fiachais.

Baineann rialacha agus cleachtais ar leith le fiachais áirithe maidir le conas a dhéantar iad a bhainistiú agus a bhailiú. Fiachais iad seo go príomha atá le híoc leis an Stát nó le comhlacht Stáit. Baineann rialacha agus nósanna imeachta ar leith le cánacha, ró-íocaíochtaí leasa shóisialaigh, cíosanna údaráis áitiúil agus iasachtaí tithíochta, billí fóntais agus ceadúnais teilifíse, ach go háirithe. Is féidir leat teacht ar níos mó eolais faoi na rialacha maidir le fiachais ar leith anseo.

Tá rialacha ginearálta ann faoin reachtaíocht chreidmheasa tomhaltóirí maidir le fiachais a bhailiú, rialacha san áireamh maidir le príobháideachas, pointí teagmhála agus ciapadh agus imeaglú. Tá cód iompair ar leith ann faoi conas ba cheart d’iasachtóirí idirchaidreamh a dhéanamh le daoine a bhfuil riaráistí nó réamhriaráistí morgáiste acu.

Mura ndéanann tú teagmháil le d’iasachtóir, is é is dóichí go gcuirfidh siad tús le himeachtaí dlíthiúla leis an bhfiachas a aisghabháil. Is féidir an cás a thosú sa Chúirt Dúiche, sa Chúirt Chuarda nó san Ard-Chúirt, ag brath ar an méid airgid a bhíonn i gceist. A luaithe a bhíonn Breithiúnas Cúirte ag d’iasachtóir ina leagtar amach an fiachas, is féidir an breithiúnas seo a chur i bhfeidhm ar bhealaí éagsúla, trí imeachtaí féimheachta san áireamh, i gcásanna tromchúiseacha. D’fhéadfadh iarmhairtí eile baint le riaráistí a bheith cruthaithe agat d’aisíocaíochtaí fiachais, mar shampla, d’fhéadfadh sé difear a dhéanamh do do thaifead creidmheasa agus d’fhéadfadh sé é a dhéanamh deacair creidmheas a fháil amach anseo.

Nuair a fuair duine bás, tá rialacha mionsonraithe ann faoi conas is gá déileáil lena bhfiachais

Tuilleadh eolais

Tá faisnéis mhionsonraithe ar shuíomh Gréasáin Sheirbhís na gCúirteanna faoi rialacha na cúirte d’imeachtaí sa Chúirt Dúiche, sa Chúirt Chuarda agus sna Cúirteanna Uachtaracha (is é sin an Ard-Chúirt agus an Chúirt Uachtarach).

Seirbhís Chúirt

15-24 Sráid an Fhionnuisce Thuaidh

Margadh na Feirme

Baile Átha Cliath 7

Éire

Teil: +353 (0)1 888 6000

Suíomh: http://www.courts.ie