Táillí dlí agus costais ar chásanna sibhialta
Eolas
Má tá cás sibhialta á ghlacadh agat a fhad leis an gcúirt in Éirinn, chomh luath agus is féidir leat tar éis duit treoracha a thabhairt do d’aturnae, ní mór dó/di scéal a chur chugat i scríbhinn maidir leis na táillí a ghearrfar ort as a c(h)uid seirbhísí. Murar féidir suim chruinn a thabhairt duit, ní mór dó/di meastachán a thabhairt ar shuim nó, ar a laghad, cur síos a dhéanamh ar conas a ríomhfar muirir nó táillí.
Go hiondúil, fanann aturnaetha go dtí go gcuirtear cás i gcrích sula lorgaíonn siad íocaíocht a dtáillí. Ach, anois agus arís, d’fhéadfadh sé go mbeadh éileamh déanta roimh ré ar na táillí, go háirithe má tá seans maith ann nach n-éireoidh leat sa chás.
Rialacha
Is éard a d’fhéadfadh bheith i gceist le táille an aturnae – an táille ghairmiúil, muirir ilghnéitheacha (mar shampla, glaonna gutháin) agus muirir ó thríú páirtithe, (mar shampla, gníomhaireachtaí rialtais). Ní cheadaítear d’aturnaetha táille a ghearradh ort ar bhonn céatadáin d’aon dámhachtain nó réiteach a dhéantar ar do chás.
Bunaítear muirir aturnae ar an méid a leanas:
- castacht an ábhair
- práinne an ábhair
- deacracht na gceisteanna a chuirtear
- an scil, saothar, eolas speisialaithe agus an fhreagracht atá i gceist
- líon agus tábhacht na gcáipéisí arna réiteach nó scrúdú
- méid nó luach aon idirbhirt atá i gceist
- tábhacht an ábhair i do leith
- an t-am a chaith an pearsanra go réasúnta i ngnóthas an aturnae leis an ábhar
- an áit nó na háiteanna agus na cúinsí ina dtugtar faoin ábhar
Mura bhfuil tú sásta le bille d’aturnae, tá roinnt roghanna agat, féach, ‘Tuilleadh Faisnéise’ thíos.
De ghnáth, má éiríonn leat i do chás, íocfaidh an páirtí an chuid is mó de do chostais (lena n-áirítear táillí dlí) nó iad go léir.
D’fhéadfá bheith faoi dhualgas costais agus táillí uile d’fhoirne féin dlí agus iad siúd den pháirtí eile a íoc, áfach, sna cásanna a leanas:
- mura n-éiríonn leat i do chás
- má chomhaontaíonn tú chun glacadh le suim atá níos lú ná d’éileamh iomlán
- má theipeann ar chúirt do chostais nó comhréir díobh a dhámhachtain ort
- déanann an chúirt na costais a dhámhachtain i do leith
Is tábhachtach a thabhairt faoi deara nach mbronnann InjuriesBoard costais do cheachtar páirtí nó i leith ceachtar páirtí.
Tuilleadh faisnéise
Níor cheart do tháille aturnae bheith iomarcach don obair a rinneadh. Má mheasann tú go bhfuil bille d’aturnae iomarcach, ba cheart duit teagmháil a dhéanamh le d’aturnae le soiléiriú a lorg agus le hiarracht a dhéanamh comhaontú a dhéanamh. Tá fáil ar fhaisnéis ar tháillí i mbileog an Dlí-Chumainn Faisnéis maidir le muirir dhlí (pdf).
Mura bhfuil tú sásta go fóill, féadfaidh tú gearán a dhéanamh leis an Dlí-Chumann. Feidhmíonn an Dlí-Chumann mar an gcomhlacht rialála d’aturnaetha in Éirinn, agus leagann siad rialacha agus rialacháin síos faoi conas is féidir le haturnaetha tabhairt faoina gcuid gnó, lena n-áirítear muirir dhlí. Tá Binse Disciplíneach ann, ar féidir leis imscrúdú a dhéanamh ar aon líomhaintí de mhí-iompar a dhéantar i leith aturnae. Is féidir leat tuilleadh a léamh faoi ghearán a dhéanamh faoi aturnae in Éirinn anseo.
Anuas air sin, d’fhéadfadh an Máistir Fómhais measúnú neamhchlaonta a dhéanamh ar do chostais dlí, tugtar cánachas costas air seo. Oifig den Ard-Chúirt is ea an Máistir Fómhais agus ní bhaineann sé le cáin nó leis na Coimisinéirí Ioncaim. Tá eolas ar chánachas costas ar láithreán gréasáin na Seirbhíse Cúirteanna.
Sa bhreis air sin, coimeádann an Dlí-Chumann liosta de na haturnaetha atá cláraithe ar fud na tíre. Cuardaigh an t-eolaire de ghnóthais aturnaetha ar fud na hÉireann anseo.