Do Phost a Fhágáil - Fógra a thabhairt agus teistiméireachtaí a fháil

Má dhéanann tú cinneadh do phost a athrú, ní mór duit de réir an dlí a rá le d’fhostóir gur mian leat imeacht. Glaoitear fógra a thabhairt air sin.

Ní mór duit fad áirithe fógra a thabhairt do d’fhostóir (mar shampla, 2 sheachtainí nó mí). Socraítear fad an tréimhse fógartha de réir an dlí agus de ghnáth luaitear é i do chonradh fostaíochta.

Tá rialacha iomlán ar fhógra a thabhairt leagtha amach in Achtanna um Íosmhéid Fógra agus Téarmaí Fostaíochta 1973–2005.

De ghnáth, luann do chonradh fostaíochta cé mhéad fógra ar chóir duit a thabhairt. Ní mór do d’fhostóir cóip i scríbhinn a thabhairt do na rialacha sin, fiú mura raibh an chuid eile den chonradh scríofa go hiomlán.

Fiosraigh cad a deireann do chonradh maidir le fógra a thabhairt agus lean na rialacha sin. Más mian leat socrú difriúil a dhéanamh, pléigh sin le d’fhostóir.

Ní shonraíonn mo chonradh an tréimhse fógra

Is é íosmhéid fógra reachtúil an tréimhse is giorra fógra a cheadaítear duit a thabhairt faoi réir dlí na hÉireann. Mura sonraíonn do chonradh fostaíochta cé mhéad fógra le tabhairt, ní mór duit an t-íosmhéid dhlíthiúil fógra a thabhairt, is é sin seachtain.

Tá an t-íosmhéid dlíthiúil (nó ‘reachtúil’) fógra leagtha amach i gCuid 6 d’Acht um Íosmhéid Fógra agus Téarmaí Fostaíochta 1973.

Tá lá saoire bliantúil dlite dom

Má stopann tú ag obair gan gach saoire bliantúil a ghlacadh a bhí tuilte agat, is gá don fhostóir na laethanta nár ghlac tú a íocadh duit. D’fhéadfadh fostóirí áirithe saoire a chur ar fáil in áit fógra. D’aineoin sin, ní chlúdaítear an cineál sin socrúchán sa reachtaíocht, só bheadh ort aontú le d’fhostóir maidir leis sin.

An féidir liom m’intinn a athrú?

I ndiaidh duit fógra a thabhairt, an t-aon bhealach le aistarraingt ná de réir comhaontaithe leis an bhfostóir.

Ní gá duit fógra a thabhairt i gcás:

• Tá tú ag obair le d’fhostóir níos lú ná 13 seachtain, agus
• Níl aon teagmháil fostaíochta agat a shonraíonn tréimhse fógra

An féidir le m’fhostóir deireadh a chur le m’fhostaíocht gan fógra a thabhairt roimhe?

Ní gá do d’fhostóir fógra a thabhairt duit má bhaineann aon cheann dá leanas:

• Tá tú ag obair le d’fhostóir níos lú ná 13 seachtain
• Tá tú ciontach as mí-iompar géar
• Comhaontaíonn tú le do chead fógartha a tharscaoileadh

Má tharscaoileann tú do cheart fógartha ciallaíonn sin go gcomhaontaíonn tú agus d’fhostóir gur féidir leat an post a fhágáil gan oibriú go deireadh do thréimhse fógra. Is féidir le d’fhostóir íocaíocht a chur ar fáil duit in áit fógra don tréimhse sin.

Clúdaítear íocaíocht in áit fógra i gCuid 7 d’Acht um Íosmhéid Fógra agus Téarmaí Fostaíochta 1973.

Nuair a dhéanann tú iarratas ar phost nua, d’fhéadfá a bheith ag iarradh tagairt a lua le d’fhostóir reatha nó roimhe. Aithnítear aon duine a thugann tagairt duit mar mholtóir.

Is féidir leis an tagairt a bheith i scríbhinn nó ó bhéal, agus áirítear leis de ghnáth:

• Cén fhad a bhí tú ag obair don fhostóir
• Cad a raibh tú freagrach as san obair
• Do thaifead freastail
• Cé chomh maith a rinne tú
• D’oiriúnacht don phost nua

An gá do m’fhostóir tagairt a thabhairt dom?

Níl aon teidlíocht reachtúil ar thagairt ó d’fhostóir reatha nó roimhe. Is beag conradh fostaíochta ina bhfuil ceart ar thagairt san áireamh nuair a fhágann tú.

D’ainneoin sin, is iondúil d’fhostóirí tagairtí a thabhairt nuair a iarrtar orthu. Má dhéanann siad amhlaidh d’fhostaithe áirithe, ba chóir dóibh é a dhéanamh do gach fostaithe, gan idirdhealú.

An féidir le fostóir bréaga a insint i mo thagairt?

Tá dualgas ar d’fhostóir a bhaineann le cúram duit agus do d’fhostóir féideartha nua. Má thugann siad tagairt duit, ba chóir dó a bheith fíor, cóir, cruinn agus gan mí-ráiteas.

Thug m’fhostóir tagairt mhíchuí nó mhíchruinn dom

Má thugann d’fhostóir tagairt is dóigh leat atá míchóir nó míchruinn, ba chóir duit a bheith in ann cás dlí a chur orthu i ngeall ar neamart. Bheadh ort a chruthú go raibh caillteanas agat de bharr tagartha - mar shampla, gur aistarraing an fostóir féideartha ofráil poist duit i ngeall air.

Más dóigh leat go bhfuil an tagairt clúmhillte (creideann tú go bhfuil caillteanas ar do chlú mar thoradh leis an tagairt), d’fhéadá cás dlí a chur ar an bhfostóir faoi réir Achta Clúmhillte 2009.

Léigh maidir le cás dlí a ghlacadh in Éirinn. Is féidir leat freisin dul i dteagmháil leis an gCoimisiún um Chaidreamh san Áit Oibre i gcomhair faisnéise agus comhairle.

Má thugann d’fhostóir reatha tagairt le mí-ráiteas a bhíonn mar chúis le fadhb i do láthair oibre nua, ansin d’fhéadfadh d’fhostóir nua cás dlí a chur orthu i ngeall ar neamart. Mar shampla, má thugann do mholtóir moladh duit as scileanna nach bhfuil agat agus mar thoradh air sin glactar leat i bpost nach féidir leat a dhéanamh.

An féidir liom mo thagairt a léamh?

Faoi réir Rialachán Ginearálta maidir le Cosaint Sonraí (GDPR) agus Acht um Chosaint Sonraí 2018, tá tú i dteideal rochtain a fháil ar fhaisnéis maidir leat lena n-áirítear do thaifid pearsanta. Áirítear le taifid pearsanta tagairtí i scríbhinn agus (más taifeadta) ó bhéal.

I go leor cásanna, is féidir leat breathnú ar shonraí pearsanta inar léirigh duine tuairim fút, amhail tagairt. D’ainneoin sin, d’fhéadfadh gan rochtain a bheith agat ar an tagairt má bhí an tuairim tugtha faoi iontaobh, nó ar an tuiscint shoiléir fhollasach go mbeadh sé coimeádta faoi rún.

Is féidir leat ár leathanach maidir le do phost a chailleadh - teidlíochtaí a léamh i gcomhair faisnéise maidir le íosmhéid ama fógartha ó fhostóirí.

Is féidir leat freisin dul i dteagmháil le: